BEBEK UYKUSU KİTAPLARI DOSYASI

Uyku konusunda ebeveynlere yönelik hem Türkçe, hem de İngilizce çok sayıda kitap bulunmakta. Bu yazımda bazılarını seçerek ele aldım. Bu kitapları uygulama amaçlı önermek amaçlı değil, raflardan kitap seçerken ya da okuma sırasında bilgi edinirken bir rehber olması amaçlı buraya aktarıyorum. Kitapları uygulamak değil anlamak amaçlı okumanın önemli olduğuna inanıyorum.

Uyku, Güvenli Bağlanma ve Bebeğiniz

Ülkemizde bebek ruh sağlığı ile çalışan değerli uzman Sinem Özen Canbolat’ın kaleme aldığı bu kitapta sadece uyku değil, bebeklik dönemi psikolojisi, bağlanma, bebeğin duygusal ihtiyaçları ve gelişimsel kaygıları da ele alınıyor. Uykuya geçişte desteği azaltmakla ilgili yatıştırıcı ve bebeğin kaygılarına dost, aynı zamanda bebeğin büyüdükçe konfor alanından çıkabilmesine yönelik öneriler içeriyor. Ebeveynler sorduklarında önerdiğim kitaplardan. Elbette her kitap gibi, buradan da bebeğinize uygun olanları almak ve altta yatan mantığı anlamak, bir bakış açısı kazanmak önemli. Bu kitabın en sevdiğim yanı, bebeğin gelişimsel ihtiyaçlarını çok yalın bir dille anlatması, uykuyla ilgili bilgileri gelişimsel olarak, anlaşılır şekilde aktarmasıydı.

Uyanış

Ülkemizde bebek uykusu hakkında çalışan değerli uzmanlardan Melis Keşan'ın kaleme aldığı bu kitap, iki bölümden oluşuyor. Birinci kısmı kurmaca tadında. Kurmaca ama bir o kadar da gerçekçi. Bu kısım, bir anne ve bebeğin gözünden hayatın ilk yıllarındaki duygusal karmaşayı anlatıyor. Daha çok sağ beyne hitap eden kısmı ile okuyucunun da duygularını harekete geçiriyor. Kitabın ikinci kısmı da bebeklik döneminde uykuyu etkileyen etmenlerle ilgili birçok bilimsel araştırmayı derliyor. Burası da sol beyin bölümü. :) Bebek uykusu ve bebeğin duygusal gelişimi ile ilgili çok önemli araştırmaları kitabın referans kısmında bulabilirsiniz. Bebek uykusunu bilimsel perspektiften anlamak isteyenlere öneririm. Kendi tezini savunur gibi değil de, yumuşak ve sade biçimde bilimsel içeriği aktarması bu kitabın en sevdiğim kısmı olmuştu. Okuyan ebeveynlerden de hep olumlu geribildirimler aldım.

Uyku Rutini

Bu kitap, bağlanma dostu bir kitap olmakla birlikte içeriğinin karmaşık olduğunu düşündürttü bana. İçerisinde 20 sayfada özetlenebilecek bilgiler, karmaşık şekillerde sayfalara sığdırılmış. Kendi deneyimlerinden yola çıkması ise kitabın başka bir olumsuz tarafı Yazar, her bebeğin farklı olduğundan satır aralarında bahsediyor; ama yine de kendine uyku danışmanlığı vermiş ve bu danışmanlık işe yaramış, ne yaptıklarını da kitabında anlatıyor gibi.

Olumlu taraflarına gelecek olursam, uyku güvenliği, birlikte uyumakla ilgili güvenlik önlemleri konusunda çok kapsamlı bir içeriği var. İçerisinde emme-uyku ilişkisini zayıflatmak veya yatakları ayırmak isteyen ebeveynler için önerilerin her bebeğe uymayacağını söylediysem de elbette bazı bebekler ve anneler için uygun olabilir. Uyku sesleri, gece boyunca uykunun aslında 5 saati kapsaması gibi ipucu bilgiler de içeriyor. Hastalık durumları, beşiğe alıştırmak gibi temel bilgileri de bulabileceğiniz, ayrıca adındaki gibi uyku rutini oluşturma konusunda da yardımcı olacak bir kitap. Birçok aileden de net öneriler vermesi hakkında olumlu geri bildirimler duydum.

Çocuğum Neden Uyumuyor?

Sarah Ockwell-Smith’in kaleme aldığı bu kitap, bilimsel bir perspektiften uyku konusunu ele alıyor. Kitapta birbirinden farklı vaka örnekleri, böylelikle de “bebeğe özel çözüm”ün ne olduğunu tarif eden bir içerik var. Birlikte uyumaya dönük bilimsel içerikler yoğunlukta. Uyku eğitimi veya desteksiz uyku ile ilgili herhangi bir metod, öneri göremeyeceğiniz bir kitap. Bu yanıyla birçok kitaptan ayrılıyor. Anlatımı yalın, kolay okunur. Özellikle, zor doğumlar geçirmiş anne/bebeklere ve kaygılı bebeklerin annelerine bu kitap yol gösterebilir. Normal bebek uykusunu tanımak ve bu konudaki kaygıların üzerinden geçmek için de çok iyi bir kitap olduğunu düşünüyorum.

Bebeğin Uykusu Neden Önemlidir?

Bu kitap, bebek uykusu ile ilgili bir literatür taraması. Emzirme ve bağlanma odaklı bilimsel makaleleri derleyip yorumlayan bir içeriği var. Ani bebek ölümü sendromu konusuna da bilimsel makaleleri referans alarak değiniyor. Doğal ebeveynlik bakış açısı ile bilimsel makaleleri harmanlayan bir kitap. Yazar, kitaba antropoloji alanından araştırmaları da dahil etmiş. Bu kitabın Türkçeye çevrilmesi ebeveynler ve alan için önemli olmuş diye düşünüyorum. Bebek uyku bilimini merak eden, anlamak isteyen herkese önerebileceğim bu kitap olur. Öte yandan, davranışçı bilimsel makaleleri içermemesi, bu kitaba bir eleştiri olabilir. Her ne kadar bağlanma odaklı çalışan bir psikolog olarak, ben de pratiğimde bu kitapta kullanılan makaleleri referans alsam da, literatür taramasında farklı bakış açılarını ve birbirine zıt bulguları da vermek önemli diye düşünmekteyim. Böylelikle bazen davranışçı çalışan uzmanlardan, çocuk doktorlarından ya da uyku eğitiminden sonuç alan ebeveynlerden duydukları ile akılları karışan ebeveynlerin soru işaretleri bu kitabı okuduklarında giderilebilirdi. Kitapta uyku eğitimcileri ve uzmanlar hakkındaki 6. Bölüm, karşıt görüşe değinse de, yazar bu eleştirilerini daha çok endüstriye ve sahadaki bilimsellikten uzak pratiklere değinerek aktarmış.

Gece Boyunca Uyumak

Bu kitap birçok önemli bilimsel makalesi olan davranışçı Mindell’in kitabı. Kitapta bilimsel araştırmalar yer alsa da, yazar kitabı “ebeveynlere öneriler” şeklinde ve bir sohbet havasında yazmış. Davranışçı bakış açısını merak eden ve anlamak isteyenlere bu kitabı öneririm. Kontrollü ağlatma metodunu öneren bu kitap, bağlanma literatürüne hakim kişilerce tuhaf görünebilir. Kitap, bebeği yalnız bırakma, pekiştireçler, cezalar, “olumsuz uyku alışkanlıkları”, bebeğin ağlamayı, kusmayı “kullanması”, bebeğin eline koz vermemek, gibi katılmadığım birçok yöntem, kavram ve üslubu içeriyor. Ben okurken uygulama değil, davranışçı çalışmaları “anlama” amaçlı, okunmasını öneririm. Bebek büyürken başa gelebilecek birçok duruma dair pratik çözümler içeriyor. Önerilerin birçoğuna ben katılmasam da;. uyku apnesi, parasomnia gibi uyku hastalıkları ve uyku güvenliği ile ilgili faydalı içerikleri olduğunu; beşikte dönme, soyunma gibi bazı durumlara da pratik çözümler getirdiğini düşünüyorum. Mindell’in araştırmaları ile uyku bilimine önemli katkıları olmuş, davranışçı uyku eğitiminin de bilimsel temellerini oluşturan, önemli dergilerde yayınları olan araştırmacılardan biri olduğunu belirtmek de elzem olacaktır.

Bebeğiniz Mışıl Mışıl Uyusun

Bu kitap, uyku eğitimini anlatan, savunan ve bağ odaklı yaklaşımı eleştiren bir kitap. Uyku eğitimini de karmaşık anlattığını düşünüyorum. Anlatmak istediği çok daha az sayfa ile verilebilirdi. İçeriğe gelirsek, ağlamaya bırakmayı öneren bir kitap olduğunu da belirtmeliyim. Kussa bile ağlamasına göz yumun demesi ile uyku eğitiminin en yanlış kullanılan halini aktarıyor. Uyku eğtiminin sıkı karşıtı olmak için okunabilecek bir kitap olabilir diye düşündüm.

Bebeğin Gece Uykusu

Psikanalitik çocuk terapisi hakkında önemli yayınları olan Dily Daws'un psikanalitik yaklaşımla yazmış olduğu bu kitap, uyku sorunlarının altta yatan nedenlerini araştırıyor. Daha çok anne - bebek ilişkisine odaklanıyor. Uzmanlara hitap ediyor olsa da ebeveynlerin bebeklerin uykusunun ilişki ile, kaygılar ile nasıl ilişkili olduğunu derinlemesine anlama konusunda okuyabileceği bir kitap. Davranışcı olmasa da, bebeğin tek başına, az destekle uyumasını desteklediğini satır aralarında görebiliyorsunuz. Psikanalitik bakış açısında, özerklik önemli bir yer tuttuğu, oral dönem kısa tutulduğu için böyle olduğu tahmin edilebilir.

Uykusuz Anne Kalmasın

Ülkemizde bebek uykusunu bağlanma temelli çalışan ilk uzmanlardan Tansu Oskay’ın kaleme aldığı bu kitabın yalın bir dili var. Yatır kaldır metodunu yumuşak şekilde ve bebeğin sinyallerine yanıt vererek uygulamayı anlatıyor diyebilirim. Rahatlatıcı bir tonu var. Esnek de olsa metod içerdiği için direkt alıp uygulamak yerine, anlamak, bebeğin kırılganlığı içinden tolere edebildiklerini de düşünmeye alan açacak şekilde okunabilir diye düşündüm.

İyi Uykular, Tatlı Rüyalar El Kitabı

Kitabın yazarı Kim West, sandalye metodunu ortaya koyan kişi. Sandalye metodunu bu kitaptan öğrenebilirsiniz. İçerisinde çok fazla metod, “meli malı” olduğunu düşünüyorum. Bu kitapların bu yönüyle kaygıyı artırdığını ve normal bebek uykusundan, ilişkiden uzaklaştırdığını düşünüyorum.

Sleep Deprived No More

Bu kitap da araştırmacı Mindell’in kitabı. Yukarıda Türkçeye çevrilen Gece Boyunca Uyumak’tan 10 yıl sonra yazılmış bir kitap. 10 yıl öncesinden çok daha şefkatli bir dili olduğunu ve özellikle hamilelik döneminden doğum sonrası ilk 6 aya kadar annelerin nasıl kendi uykularını daha iyi hale getirebileceğini anlatıyor. Bu kitap oldukça basit, ebeveyn dostu öneriler içermekte. Son bölümünde bebeklere nasıl uyku eğitimini verebileceğini anlatıyor. Okurken bende bir kaygı duygusu oluşturmadı. Kolay mizaçlı, duyusal hassasiyeti olmayan, doğum öncesii, sırasında veya sonrasında yoğun stres yaşamamış bebeklerin, ilk aylarda daha az sıklıkla uyanmaları için işe yarayabilecek öneriler içeriyor. Kim bilir, belki bir 10 yıl sonra, uyku eğitimleri de çok daha regülasyona yönelik hale gelir ya da böyle bilimsel içerikli kitaplarda ağırlığı daha da azalır.

Sleep Solutions for Your Baby, Toddler and Preschooler “The Ultimate No Worry Approach”

Ann Douglas, bu kitabında uyku ile ilgili yaklaşımları derlemiş, yargılayıcı olmayan ve ebeveynin uykusuzluğu ve duygularına odaklanan bir anlatımı var. İçinde annelerin deneyimleri, yaklaşımların karşılaştırmaları da var. Kitap, ebeveynler için anlaşılması kolay ve empatik olması ile dikkat çekiyor. İçerdiği bilgiler ise çözüm sunucu değil ama yüklü, yaklaşımları birbiri ile karşılaştıran tablolar içermesi gibi özellikleri ile ders kitabını da andırıyor.

The Happy Sleeper

Daniel Siegel’in önsözünü yazdığı ve önerdiği bu kitap, “attachment parenting” ve “cry it out” dışında bir yol yok mu diyerek, bebeğin kendini yatıştırma potansiyelinden bahsediyor. Bebeğin kendini yatıştırması konusu, literatürde karışan bir kavram. Bebeğin “düşünerek kendini durdurması, kendini sakinleştirmesi” mümkün değil, bu beceri 3-4 yaşlarda kısıtlı olarak başlıyor. Fakat bebeğin self-regulation, self-soothing davranışları mevcut. Bu konuya değinmesi (ki güvenli bağlanmanın da co-regulation ve self-regulation dengesi ile ilişkili olduğuna dair araştırmalar var) önemli diye düşündüm. Bebeğin parmak emmesi, kendi kendine dönmesi, gülücük dağıtması, baş çevirmesi ile tavana bakması, masturbasyon yapması arasında ince bir çizgi var. Bu kitap, ilk aylar için “bebeği 1 dk’dan fazla ağlatmayın, her ağlatmasında yanıt verin fakat yanıt verirken en küçük müdahaleden başlayın” diyerek kendisini bağlanma teorisinin literatürüne dayıyor. Kitabın bebeğe uyumlu şekilde yanıt vermek, bebeği izlemek gibi önerileri de var. Öte yandan da önerdiği yöntemler, ilk aylar için yumuşak olsa da, 6. Ay ve sonrası için bildiğimiz kontrollü ağlatma. Hem de oldukça sert olduğunu düşündüm okurken, bebeğe yanıt vermemekten bahsetmesi beni şaşırttı.

#bebekuykusu #uykueğitimi #bağlanma #ebeveynlıkkitapları #kitapönerileri #bebekkitapları